Здаецца, першы раз не ведаю з чаго пачаць. Ладна, пачну бадай з пачатку.
Першы раз Алёна Варона выступала ў Hippie House год таму. Другога студзеня на двары было 30 градусаў, і дабрацца на сейшн чорт ведае дзе рызыкнулі здароўем надта нямногія. Так што тады ў Hippie House разам з самой Алёнай было ўсяго чацьвёра. На гэты выпадак была напісана песня “Добрым людям”, якая цяпер і прагучала, і была прысвечана ўдзельнікам таго незвычайнага выступлення. З аднаго гэтага любы і кожны мусіць здагадацца – Варона адказны чалавек, і не забывае добрых да яе людзей. Таму што сама добры чалавек.
Але добры чалавек – не спецыяльнасць. Варона не проста добры і гранічна шчыры чалавек. Яна па-сапраўднаму таленавіты аўтар. Гэта стала зразумела з першай жа песні: Дай же мне еще огня, / Еще сильней прижми меня! / Так много хочется сказать, / Но невозможно передать. Алёна любіць пагаварыць ля мікрафона, ў адрозненні ад многіх беларускіх выканаўцаў аўтарскай песні першай хвалі, з каторых звычайна слова на сцэне абцугамі не выцягнеш. А гэта важны складнік любога канцэрта аўтарскай песні, бо аўдыторыі цікавыя не толькі самі песні, але і той “гарнір”, які ёсць вакол кожнай з іх. У яе гэтага гарніру заўжды хапае. І за гэтымі душэўнымі рэпрызамі ў нейкі момант раптам пачала праступаць глыбокая адзінота Вароны. Стала самотна. Чамусьці прыгадалася Janis Joplin, такая ж таленавітая, такая ж шчырая і такая ж адзінокая да самага свайго ранняга сыходу ў лепшы свет. Алёна гэтаксама ж бяз рэшты паліць сябе перад мікрафонам, як паліла сябе некалі незабыўная Janis: Аб чым мараць зоркі? / Каб былі з табой. / Але мы проста зоркі, / Да нас не дакрануцца… / Мы адбудземся ў адных, / Смяротныя танцы. / І няхай усё гарыць, / Усё палае. Тэматыка ейных песень не так часта сягае за мяжу ўласцівай для жанчыны з гітарай самазаглыбленасці, але ў Вароны гэтая рыса нейкая свая, асаблівая, пранізлівая: Мы с тобой как во сне / Плывем как по реке, / Называемой жизнь…/ Мы когда-то любили, / Но нас ложью убили. / Замкнутый круг.
Асабістая пазнавальная рыса вакальнай манеры Вароны ў тым, што ў яе голасе трывала прысутнічае нейкая надрыўная нотка, інтанацыя на мяжы зрыву, добра знаёмая кожнаму, хто хоць раз чуў сапраўднае галашэнне па нябожчыку. Таму ў яе ледзь не кожная песня – гэта ў большай ці меншай ступені галашэнне. Галашэнне па сабе самой і па кожным з нас: Я тоскую по тебе…/ Забери меня к себе, / Доверяюсь я судьбе, / И черней, чем эта тьма / Мое сердце без тебя.(“Воя на Луну”). Цемрай урочу. / І ноччу, і днём шукаю… / О, мая свабода! / Якая ты і дзе ты?/ О, мая праўда! / Хто пасадзіў цябе за краты? / Ну чаму так цяжка? / О, чаму так цяжка? (“Мая праўда”). Гэтаму галашэнню верыш, верыш неяк адразу і канчаткова, як верыш без прычын і лішніх пытанняў усяму, што ёсць ад першай асобы, што ёсць сапраўднае. Некалі гэта было ў Таццяны Беланогай, але яна скора страціла ўсё тое, што было самае каштоўнае і цікавае ў яе творчасці…
І разам з тым у Алёны Вароны ёсць дастаткова аптымістычныя, канкрэтныя маніфесты: Жыць цяжка / – Ты трывай!.. / Трывай! Пачаў гульню, дык трывай! / Жыць цяжка, дык трывай!(“Трывай!”). Ты, канечне, можаш пакінуць усё як ёсць, / Не крыўдуй на людзей для іх, гэта злосць, / Але досыць жыць з сябе, / Пачні з сябе, потым пагаворым пра ўвесь свет. (“Пачні з сябе!”). Ёсць і яўна выбітныя творы, і калі Алёна кажа, што ёй гэтыя словы прыходзяць нібыта іх нехта зверху падказвае, то гэта падобна на праўду: Ужо сыйшло зашмат гадоў, / Але нам не забыць гэтых сяброў… / Цямныя ночы трыццатых гадоў / Забралі лепшых ваяроў, / Але нам няма сяброў / Ізноў, ізноў… / Я чую тыя стрэлы кожнага дня. / О, як жа дужа нам не хапае таго, / Што нам няма. (“Рэпрэсаваным паэтам”). Што ж, гэта вам не афіцыёзная бутафорыя кшталту “Песни юности наших отцов”, і такія песні яўна не залітуюць “музыказнаўцы” ў цывільным, якіх цяпер развялося ці не больш, чым пры СССР. Таму ў нас для Вароны пляцоўкі для такіх дыялогаў са слухачом гранічна звужаны да мінімуму, таму з Оршы яе канцэртныя шляхі павялі да Нежына, Чарнігава, Кіева…
Цяпер пра тое, што не спадабалася. Варона выпівае перад выступам, і гэта самым згубным чынам адбіваецца на якасці саміх выступаў. І чым далей, тым больш гэта заўважаеш. А ёй рабіць гэтага катэгарычна нельга: калі пад канец яна ўжо раз за разам пачынае забываць словы сваіх уласных песень і слухачы ёй пачынаюць іх падказваць і нават спяваць за яе, то гэта ўжо ні ў якія вароты… Па-другое, гэта стымулюе яе да месца і не да месца ўжываць ненарматыў, а гэта разбурае той тонкі бар’ер паміж выступоўцам і аўдыторыяй, які абавязкова мусіць быць. Інакш слухач хутка губляе павагу да выступоўцы, і канцэрт ператвараецца ў хмяльны і хамаваты міжсабойчык у клубах дыму недзе на хатняй кухні. Недзе з сярэдзіны яе выступу гэты бар’ерчык рухнуў. І стала сумна.
Другі важны чыннік: Варона зусім слаба грае на гітары. І калі параўноўваць яе з расійскай выканаўцай аўтарскай песні Леонай, з каторай яны надта падобныя, дык Варона на парадак ніжэй за Леону толькі з-за гэтага фактара. Слабае валоданне гітарай не дазваляе ёй узняцца на якасна новы ўзровень, шкодзіць напрамую ейным жа песням, пакідае іх успрыманне на нейкім ніжнім узроўні. А гэта ўсё тармозіць яе творчы рост як асобы, і Алёна рызыкуе застацца на ўзлётнай паласе, так і не ўзняўшыся ўверх. А ў яе ёсць усё для ўзлёту. І самае паганае, што яна не хоча пра гэта нават чуць. Яе задавальняе тое, што ёсць. Яна спадзяецца браць толькі сваёй непасрэднасцю, эмацыйнасцю, самааддачай і шчырасцю. Да таго ж ёсць і яшчэ адна сур’ёзная рэч, пра каторую я не магу гаварыць, і яна пераводзіць усе гэтыя праблемы прама ў нейкую трагічную плоскасць.
Пакідаў Hippie House пасля канцэрту Вароны з поўнай душэўнай спустошанасцю, якую ўжо даўно не адчуваў. Проста поўны гамон.
К. ЮРСКІ-МЕЗАЗОЙСКІ